Жаңа Қазақстанның цифрлық келбеті
Елордада өмір сүрудің негізгі салаларына заманауи технологиялар қарқынды енгізіліп жатыр. Атап айтқанда, денсаулық сақтау, құқық қорғау, білім беру, кәсіпкерлік, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және басқа да бағыттарда цифрлық процестер іске қосылуда.
Ақпараттық технология қарыштап дамып, жасанды интеллект өмірдің барлық саласына дендеп енуде. Әлем елдері экономиканың жаңа секторы – креативті индустрияға басымдық бере бастады. Осындай кезеңде ұлттық цифрлық контентті дамыту мен нығайту – елдің ақпараттық қауіпсіздігі мен дербестігінің кепілі ғана емес, жаһандық цифрлық монополияға тәуелділікті жоятын стратегиялық қадам.
Қазақша контент –уақыт талабы
Мемлекеттің креативті индустрияны дамытудағы маңызды бір бағыты – қазақ тіліндегі сапалы дубляж өндірісін өрістету. Көркем фильмдер мен мультфильмдердің, телесериалдар мен анимациялық жобалардың қазақша сөйлеуі – тілдік ортаны кеңейтіп қана қоймай, ұлттық құндылықтарды заманауи формада жеткізуге септеседі, шетелдік туындыларды жергілікті көрерменге «ұлттық көзқарас призмасы» арқылы беруге мүмкіндік береді.
Мемлекет басшысы қазақ тілінің қолданыс аясын арттыруға бағытталған практикалық жұмыстарға, оның ішінде білім беру ісіндегі, технологиядағы және медиа саласындағы қазақша контент пен цифрлық өнімдерді әзірлеуге айрықша мән беру қажет екенін айтып жүр.
Бұл орайда TV+ жобасы аясында ауқымды жұмыстар атқарылуда. Бүгінде аталған платформадағы қазақ тілінде дубляждалған мультфильмдер мен фильмдердің саны күн санап артып келеді. Қазақша дыбысталған дайын өнімдерді айтпағанда, ұлттық оператор отандық дубляж ісіне өзі де қомақты үлес қосып отыр. Мәселен, TV+ аясында алғаш рет Walt Disney студиясының танымал фильмдері мен анимациялық картиналары қазақ тілінде дыбысталып, көрерменге қосымша ақысыз ұсынылғанын атай кеткен жөн. Бұл – әлемдік студия өнімдерінің қазақша нұсқалары халыққа жүйелі түрде жеткізілген тәуелсіз ел тарихындағы алғашқы тәжірибе.
Қазіргі таңда платформада Disney-дің қазақша дубляждалған 60 фильмі бар болса, жыл соңына дейін 87-ге жеткізу жоспарланып отыр.
TV+ деректеріне сенсек, биыл ең көп қаралған ТОП 100 тайтлдың 44-і – қазақ тілінде, ал олардың жиынтық көрермен саны 416 мың бірегей қаралымға жетті. Бұл көрсеткіш – қазақ тіліндегі контент үшін тарихи рекорд. Демек, олар ұсынып отырған қазақ тіліндегі сапалы контент қоғамдық сұранысқа да толық жауап беретінін көрсетеді.
Басты мақсат – цифрлық теңсіздікті жою
Қазақстанның жаңа дәуірі – білім мен технологияның тоғысқан тұсы. Заманауи өзгерістер отандық білім беру саласына да жаңа міндеттер жүктеп отыр. «Қазақтелекомның» бұл бағытта да уақыт талабын тап басып, алдыңғылардың бірі болып трансформацияға ұмтылысын байқаймыз. Атап айтқанда, бұл жоба тек киноконтентпен шектеліп қалмай, білім беру бағытындағы мазмұнға ден қоя бастағаны қуантады.
Мәселен, mektep-online.kz бірлескен жобасы – осы стратегиялық міндетті жүзеге асыру жолында білім берудегі цифрлық контент жүйесіне жаңа серпін берген бастама.
Қазақстанда 8 мыңға жуық мектеп бар, онда 3,5 миллионнан астам оқушы білім алады. Сапалы білім – әр баланың құқығы дейтін болсақ, олардың бәріне бірдей сапалы білім ұсыну үшін цифрлық құралдар аса қажет. «TV+ платформасында «Back to school» акциясымен ұсынылып отырған бейнесабақтар сырқаттанып сабақтан қалып қойған немесе мектепте білім алуға мүмкіндігі шектеулі балаларға Қазақстанның қай түкпірінде өмір сүрсе де, ата-анасының әлеуметтік жағдайына қарамастан сыныптағы материалды толық меңгеруі үшін тең мүмкіндік береді» дейді TV+ жобасының контент-директоры Сандуғаш Рахымжанова.
Жоба тек оқушыларға ғана емес, мұғалімдерге де үлкен көмекші құрал болып отыр. Платформада математика/алгебра, физика, химия, биология, геометрия пәндері бойынша барлығы 5536 бейнесабақ қазақ және орыс тілдерінде ұсынылып отыр. Одан бөлек, әдістемелік нұсқаулықтар, жаттығу тапсырмалары мен тесттер бар.
Бұл – мұғалімнің уақытын үнемдеп, сабақ сапасын арттыратын мүмкіндік. Ал ата-аналар үшін баласының білімін бақылап отырудың қосымша тетігі.
Платформаның ең басты ерекшелігі – оны қолдану үшін күрделі қосымшалар орнатудың қажеті жоқ, браузер арқылы кіруге болады. Сондай-ақ курстарды оқу жоғары жылдамдығы бар интернетті қажет етпейді.
Мемлекет басшысы «Цифрландыру мен жасанды интеллектіні игеру білім саласындағы теңсіздікті еңсеріп, оқу сапасын айтарлықтай арттыруға үлес қосады» деген болатын. Міне, mektep-online.kz – Президенттің осы ұстанымына толық үндес келетін жоба.
Заң үстемдігі – әділетті қоғамның тірегі
Қоғамның тұрақтылығы мен дамуы ең алдымен заң үстемдігіне байланысты. Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев кешегі Жолдауында: «Заң және тәртіп» – мемлекетіміздің мызғымас тұғыры. Қоғамда осы қағиданы түбегейлі орнықтыру үшін барлық құзырлы органдар арасында ортақ көзқарас пен ортақ ұстаным болуға тиіс. Бұл – ең алдымен, ешқандай құқық бұзушылыққа жол бермеу қағидасы, яғни кез келген заңсыздыққа қарсы тұру деген ұстаным. Сондықтан мемлекеттік органдардың осы бағыттағы жұмысын барынша қолдау қажет. Сонда ғана елімізде құқық бұзушылыққа, озбырлық пен зорлық-зомбылыққа қарсы сана-сезім қалыптасады, қоғамға жат кез келген әрекетке төзбеушілік пайда болады. Бұл – мемлекет үшін ғана емес, әрбір азаматтың күнделікті өмірінде басшылыққа алатын басты қағида, – деп ерекше атап өтті.
Осы ұстанымды кеңінен насихаттау мақсатында «Қазақтелеком» компаниясының TV+ платформасында арнайы «Заң және тәртіп» контент топтамасы ұсынылып келеді. Бұл – тек тележобалар жиынтығы емес, қоғамға құқықтық мәдениет пен жауапкершілікті жеткізетін маңызды ақпараттық-идеологиялық құрал.
Жоба басшыларының бірі Сандуғаш Рахымжанова: «Заң және тәртіп» топтамасы азаматтарға құқықтық сауаттылықты арттыруға бағытталған. Заң үстемдігі мен әділеттілікті қоғам санасына сіңіру – мемлекеттік саясаттың басты бөлігі. Медиа алаңдағы осындай жобалар ресми түсіндіруден гөрі көрерменге жақын, тартымды әрі әсерлі болатынын ескердік» дейді.
Бүгінде аталған топтамамен берілген медиамазмұн шетелдік үздік киноөнімдермен қатар «Патруль-7», «Жауап бер», «Прокурор», «Qaitalanbas», «Закладка» секілді отандық контентпен де қамтылған.
Құқық қорғау органдарының қызметін ашық көрсететін бұл туындылар халықтың оларға деген сенімін арттырады. Тәртіп сақшыларының күнделікті еңбегі, сот пен прокуратураның қызметі, төтенше жағдайларда көрсетілетін көмек – бәрі де қоғамға заңның әділдігі мен мемлекеттің жауапкершілігін етене танытады.
Жаһандық цифрлық дәуірде ұлттық мүдде мен мәдени болмысты сақтап қалудың ең пәрменді жолы – өзіміздің сапалы цифрлық контентімізді қалыптастыру. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев атап өткендей, цифрландыру мен жасанды интеллект – мемлекеттік саясаттың басым бағыты. Бұл бағыттағы стратегиялық қадамдардың нақты жүзеге асуы «Қазақтелеком» секілді ұлттық оператордың жобаларынан айқын көрінеді.
Сонымен қатар, 2024 жылдың қазан айынан бастап Kazakhtelecom TV+ BUSINESS — түрлі бизнес санаттарына бейімделген цифрлық теледидар қызметтерінің желісін жаңартты. Енді кәсіпкерлер өздерінің форматына және мақсаттарына ең жақсы сәйкес келетін пакетті таңдай алады. TV+ BUSINESS- бұл кәсіпкерлер үшін заңды, ыңғайлы және заманауи шешім. Ол клиенттер мен қызметкерлер үшін жайлы медиалық орта қалыптастыруға көмектеседі. Кәсіпкерлер кең таңдау мүмкіндігі бар сапалы телеарналар мен онлайн-кинотеатрларға тікелей қол жеткізе алады.
Ұлттық контентті дамыту жай ғана мәдени бастама емес, ол – мемлекеттің идеологиялық тірегі, тілдің болашағын айқындайтын, жаңа ұрпақтың құндылықтарын қалыптастыратын стратегиялық міндет. Сондықтан цифрлық теңсіздікті жою, қазақша контенттің үлесін арттыру және Жаңа Қазақстанның құндылықтарын экран тілімен жеткізу – ел дамуының жаңа дәуіріндегі басты бағдарға айналмақ.